गौतम बुद्धको जीवन र शिक्षाबाट सिक्नुपर्ने कुरा

बुद्ध जयन्ती, भगवान गौतम बुद्धको जन्म, ज्ञान प्राप्ति र महापरिनिर्वाणको दिनको रूपमा प्रत्येक वर्ष वैशाख महिनामा मनाइन्छ। यो पर्व विशेष रूपमा संसारभरिका बौद्ध धर्मावलम्बीहरूका लागि अत्यन्त महत्त्वपूर्ण छ। तर, केवल एक धार्मिक पर्वको रूपमा मात्र होइन, बुद्ध जयन्तीले हामीलाई जीवनका गहिरा अर्थ र सन्देश पनि दिन्छ।

यस दिन, हामी गौतम बुद्धका उपदेशहरूलाई सम्झन्छौं र आफ्नो जीवनमा लागू गर्नको लागि प्रेरित हुन्छौं। बुद्धका शिक्षा मात्र धर्मसँग सम्बन्धित छैन, बरु यी शिक्षाहरू हाम्रो दैनिक जीवन र सामाजिक जीवनका समस्याहरूको समाधानका लागि पनि अति उपयोगी छन्।

भगवान गौतम बुद्धको जीवन अत्यन्त प्रेरणादायक र शिक्षाप्रद छ। उहाँले आफ्नो जीवनलाई दुःखको अन्त्य, शान्ति र आत्मज्ञानको मार्गमा समर्पित गर्नभयो। उहाँले जसरी संसारको दुःख र पीडालाई बुझ्नुभयो, त्यहि पद्धति अपनाएर हामीले पनि जीवनमा शान्ति र सुख प्राप्त गर्न सक्छौं।

भगवान बुद्धको उपदेश थियो—‘दुःख सबै प्राणीको जीवनमा छ। जीवनका दुखहरूलाई न नकार्नु होस्, बरु ती स्वीकार्न र त्यसको समाधानतर्फ जानु आवश्यक छ ।’ उहाँको यस शिक्षाले हामीलाई जीवनका चुनौतीहरूलाई स्वीकार्न र तिनीहरूको सामना गर्न प्रेरित गर्छ ।

बुद्ध भन्नुहुन्छ—‘अत्यधिक भोग र कठोर तपस्याबीचको मार्ग नै साँचो मार्ग हो ।’ यो शिक्षा आजको जीवनमा विशेष महत्त्वपूर्ण छ, जहाँ मानिसहरू धेरै समय भोगवादमा फसेका छन् भने अरू अत्यधिक आत्मनियन्त्रणका कारण मानसिक तनावको सामना गर्नुपरेको छ। बुद्धको शिक्षाले हामीलाई सन्तुलनको महत्व सम्झाउँछ।

बुद्धका जीवनका अर्को महत्वपूर्ण अंश भनेको अहिंसा र करुणा थियो। उहाँले आफ्नो जीवनभरि शान्ति र सद्भाव फैलाउने प्रयास गर्नुभयो। आजको हिंसात्मक समाजमा, जहाँ कहिलेकाहीं सबै कुरा आक्रोश र द्वन्द्वका साथ हल गर्न खोजिन्छ, बुद्धको शिक्षा हाम्रा लागि एक अमूल्य पाठ हो। हामीले एकअर्कासँग सहयोग र माया गर्नु पर्छ।

गौतम बुद्धले भन्नुभएको थियो —'यदि तपाईं शान्ति खोज्दै हुनुहुन्छ भने, तपाईलाई पहिले आफैंलाई बुझ्न जरुरी छ।' उहाँका यी शब्दहरू अहिले पनि उत्तिकै सान्दर्भिक छन्। ध्यान र आत्मविमर्शले हामीलाई मानसिक शान्ति र आत्मज्ञान प्राप्त गर्न मद्दत पुर्याउँछ। यसले हाम्रो मानसिक स्वास्थ्यलाई सुधार गर्न र जीवनका समस्याहरूलाई समाधान गर्नको लागि मार्गदर्शन गर्दछ।

गौतम बुद्धका उपदेशहरूले हामीलाई शान्ति, करुणा र आत्मज्ञानको महत्व सिकाउँछन्। यी शिक्षाहरू हाम्रो दैनिक जीवनमा पनि लागू गर्न सकिन्छ। संसारमा अनेक प्रकारका समस्याहरू, मानसिक दबाब, र तनावका कारण धेरैजसो मानिसहरू निराश र तनावग्रस्त हुन्छन्। बुद्ध जयन्तीको अवसरमा हामीले बुद्धका उपदेशहरूलाई ध्यानमा राखी जीवनलाई सन्तुलित र सुखमय बनाउनको लागि प्रयास गर्न सक्छौं।

ध्यान र आत्मविश्लेषणको अभ्यास गर्नाले हामीलाई हाम्रो जीवनमा शान्ति र संतुलन ल्याउन मद्दत गर्छ। हामीलाई संसारका सबै प्राणीहरूको सुख र दुःखमा सहानुभूति र करुणा जनाउन प्रेरित गर्नुपर्नेछ।

बुद्ध जयन्ती केवल एउटा पर्व मात्र होइन, यो एक अवसर हो जसमा हामी गौतम बुद्धका उपदेशहरूलाई आफूसँग समाहित गर्दै हाम्रो जीवनमा शान्ति, सहिष्णुता र सन्तुलनको अभ्यास गर्न सक्छौं। यदि हामी बुद्धका शिक्षालाई आफ्ना कार्य र सोचमा लागू गर्छौं भने, हाम्रो जीवन मात्र होइन, सम्पूर्ण समाजलाई पनि सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सक्छौं।

यस पर्वको माध्यमबाट हामीले बुझ्नुपर्छ कि शान्ति केवल बाह्य वातावरणमा मात्रै होइन, हाम्रो मनमा पनि स्थापित गर्नुपर्ने कुरा हो। बुद्धका शिक्षाहरूले हामीलाई मानसिक शान्ति र आत्मज्ञान प्राप्त गर्नका लागि निरन्तर प्रयास गर्नुको महत्त्व सिकाउँछन्।